Het doel van deze legendarische monstertocht is om zo snel als mogelijk heen en weer naar Warmond (in de Bollenstreek vlak boven Leiden) te varen, maar dat is niet de enige opdracht van deze bijzondere oefening onder zeil. Nadat de vrachtbrieven zijn getekend in de havenkom van Workum brengen de bemanningen de zakken met stront aan boord. Als de woorden “En nou oprotten!!!” hebben geklonken en het startsein is gegeven, verlaten de schepen in volgorde van loting de haven. Zeilend, jagend of bomend banen ze zich door It Soal naar het IJsselmeer en dan op weg naar het verre Warmond.

Routes IJsselmeer en Markermeer

De schippers kunnen uit twee opties kiezen om het Markermeer te bereiken. De op de heenreis gekozen route bepaalt ook de route van de terugreis. Kiezen ze op de heenweg voor het naviduct bij Enkhuizen, dan moeten ze op de terugweg via Lelystad. Kiest de schipper echter voor de Houtribsluizen bij Lelystad op de heenreis, dan mag hij op de terugreis kiezen uit Lelystad of Enkhuizen. De gemaakte keuze hangt af van weer en wind en vooral van de inzichten van de schipper.

Routes Warmond

Op het buiten- en binnen IJ moet om veiligheidsredenen de motor worden gebruikt. Hier valt gelijk de volgende belangrijke beslissing: eerst dwars door Amsterdam, over de oostelijke Ringvaart naar de Bollenstreek en terug via Haarlem óf eerst naar Haarlem, door het Spaarne en de westelijke Ringvaart naar Warmond en via de hoofdstad terug naar het Friese Workum. Een beslissing die uren voordeel kan opleveren. Of volledig verkeerd kan uitpakken.

Augurken ophalen in Oude Wetering

Sinds een aantal jaar is Oude Wetering als tussenstop toegevoegd en daar ontvangen de deelnemende schepen een lokaal streekproduct (een pot Veense augurken) als symbolische retourvracht naar Friesland. De schippers mogen zelf beslissen of ze de augurken op de heen- of de terugreis oppikken.

Keerpunt Warmond

Bij aankomst in Warmond worden de schepen opgewacht door de keermeester en zijn rechterhand. Deze noteren de tijd, nemen de vracht in ontvangst, tekenen de vrachtbrieven en bieden schipper en bemanning een oorlam aan. De strontzakken worden gelost aan de kade van park Groot Leerust, bij de theekoepel, waarbij het publiek hen bij het lossen van de lading toejuicht. De schipper en bemanning van het schip dat als eerste in Warmond aankomt, wordt feestelijk onthaald door de burgemeester van Warmond, soms zelfs midden in de nacht. Gedurende het verplichte rustuur in Warmond krijgen de schippers en hun bemanning koffie, thee, soep en broodjes. Waarna de terugreis naar Workum wordt aanvaard.

Aankomst Workum

Alle reglementair gefinishte schepen ontvangen in Workum een bronzen penning, maar degene die in zijn klasse als eerste in Workum aanlegt, gaat naar huis met de felbegeerde Zilveren Brijlepel!

Drie klasses

De Strontrace vaart in drie klasses: de Lichte, de Zware en de Vrije klasse.

In de Lichte klasse doen over het algemeen skûtsjes, westlanders of vergelijkbare platbodems mee. Het moeten uiteraard vrachtvarende schepen zijn geweest. Met luikenkappen of een opgebouwde roef, beide kan. In de lichte- en vrije klasse varen de over het algemeen wat kleinere schepen. Vooral in het binnenwater zijn er voor deze schepen eigenlijk weinig beperkingen om door te varen. Obstakels zoals de meeste bruggen kennen een doorvaarthoogte die met gestreken mast toch gepasseerd kan worden. Dat maakt dat er eigenlijk nooit een stopmoment in de route zit. Behalve als hier zelf voor gekozen wordt. De bemanning in de lichte klasse wordt ingedeeld met de gedachte hoe vroeger de schepen ook werden gevaren. Met een kleine bemanning, vroeger waren dit een schipper met een vrouw en soms een maat. In de lichte klasse is het minimum aantal bemanningsleden vier. In de reglementen is vastgelegd hoe een bemanning kan worden samengesteld. In de praktijk zijn dit bij ervaren teams vier tot vijf bemanningsleden. Dit betekent dat er veel wordt gevraagd van lijf en hoofd onderweg. De lichte klasse wordt dan ook door veel bemanningen gezien als een sprint met een lange adem. Een intens en prachtig avontuur en uniek om op deze manier met bijvoorbeeld een skûtsje door het Nederlandse landschap te varen. Onderweg zijn er mooie reacties van kijkers aan de wal en de tocht wordt door velen gevolgd via de sociale mediakanalen en track-and-trace.

In de Zware klasse doen de grotere schepen mee, zoals klippers, tjalken, zand-aken of kraken. Op de hand worden deze grote schepen door Nederland geloodst. Zeilend, bomend en jagend vergt dit een hele lange adem en uithoudingsvermogen van de bemanning. Een schip in de zware klasse heeft meestal acht of negen bemanningsleden mee, het exacte aantal bemanningsleden wordt bepaald door de afmetingen van het schip, de tuigage en het laadvermogen. Dat aantal lijkt weinig maar vergeleken met vroeger tijden is dit nog pure luxe. In die tijd voer men dergelijke schepen met 2, hooguit 3 personen...  Het is hard werken en een geweldige prestatie als team om deel te nemen in deze uitdagende klasse. De zware klasse is uiteraard langer onderweg. Zeker bij tegenwind op de Ringvaart neemt de tocht een aanzienlijk deel van de Strontrace in beslag. En omdat de bruggen moeten draaien, zal het geregeld voorkomen dat deelnemende zware schepen in de Ringvaart moeten overnachten. Een goed moment voor de bemanning om bij te tanken en hierna door te zetten. Op open water heeft deze klasse juist een voordeel van hun formaat door onder andere meer zeil.

Om de drempel van deelname aan de Strontrace te verlagen is sinds 2020 de Vrije klasse ingevoerd. In de Vrije klasse kan worden deelgenomen zonder de "beperking" van het aantal bemanningsleden.

Een volwaardige klasse met hetzelfde reglement, dezelfde keuzes en vaardigheden, dezelfde uitdaging, dezelfde prestatie. En ook de vrije klasse kent uiteindelijk een winnaar die beloond wordt met een Zilveren Brijlepel! Dezelfde glorie en dezelfde erkenning!

Het is in deze klasse dus mogelijk om hetzelfde avontuur te beleven maar met meer handen aan dek.

Wat is er mooier dan als afsluiter van het seizoen met het hele team mee te doen aan de Strontrace in de vrije klasse? Teambuilding in optima forma!

Maar belangrijker is natuurlijk dat je met een team een avontuur beleeft, zoals eigenlijk nergens anders in Nederland. Op zeil, met een vaarboom, jagend en zelfs roeiend over het IJsselmeer, door Amsterdam en Haarlem! Net zoals schippers en bemanning vroeger op weg naar de bollenvelden aflegden, in hun werk voor het dagelijks brood.

Naast het toevoegen van de vrije klasse is er ook besloten dat het m.i.v. 2020 is toegestaan om een elektrische lier te gebruiken voor het strijken en zetten van de mast. Dit betekent dat er niet direct hoeft te worden geïnvesteerd in lood en contragewicht constructies. Hiervoor dispensatie aanvragen is dus ook niet meer nodig.